آسیاهای بادی سیستان، بررسی تجارب معماری پایدار دشت‌های بادخیز با تأکید بر تحلیل اجزای کالبدی آسباد شماره 2 مَچی «قلعه چه رئیس»

آسبادهای سیستان به‌عنوان قدیمی‌ترین نوع آسیای بادی در ایران و جهان شناخته می‌شود. آسبادهای سیستان پیرامون شهر زابل و در مسیر بادهای 120 روزه، بیشتر به‌صورت منفرد و گاه به‌صورت دوقلو ساخته شده است. بررسی پیشینه پژوهش در مورد آسبادها، نشان‌دهنده کمبود و نقص در مطالعات آزمایشگاهی و شبیه‌سازی آسبادها و مبین ضرورت انجام چنین تحقیقی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ساختار کالبدی جبهه رو به باد آسبادها، بر میزان بهره‌وری از انرژی پایدار باد است. روش تحقیق، شامل آزمایش تجربی در تونل باد و شبیه‌سازی رایانه‌ای بوده است و همچنین روش جمع‌آوری اطلاعات، مطالعه منابع کتابخانه‌ای است. بدین منظور ابتدا ماکتِ‌ سالم‌ترین آسباد منطقه سیستان، یعنی آسباد شماره 2 مَچی در مقیاس کوچک ساخته شد و بر‌اساس آن، چهار آزمایش در تونل باد انجام شد. در آزمایش اول و دوم، دلایل جابجایی فضای پرخانه و آسخانه آسبادهای سیستان مورد بررسی قرار گرفت و در آزمایش دوم، سوم و چهارم‌ با تغییر در ساختار کالبدی جبهه رو به باد آسباد‌ تعداد دور پره‌ها در سرعت‌های مختلف باد مورد ارزیابی قرار گرفت. در ادامه جهت تأیید نتایج آزمایشگاهی شبیه‌سازی آسباد در نرم افزار COMSOL Multiphysics انجام شد و  قدرت باد مؤثر بر پره‌ها، در مد‌ل‌های دوم، سوم و چهارم بررسی گردید. مقایسه نتایج آزمایش اول و دوم نشان می‌دهد‌ عامل مهم و زمینه ساز در جابجایی فضای پرخانه (محل قرارگیری پره‌ها) و آسخانه (محل قرارگیری سنگ‌های آسیا) در آسبادهای قدیمی سیستان، بهره‌گیری بهتر از انرژی باد بوده است. مقایسه آزمایش‌های دوم و سوم موید آن است که افزودن باله‌های هدایت کننده باد در نمای رو به بادِ آسبادها، منجر به افزایش و همگرایی باد و عملکرد مطلوب آسبادهای سیستان شده است. نتایج آزمایش چهارم نشان می‌دهد کانال کوچک به گونه‌ای طراحی شده که باعث تمرکز باد و افزایش قدرت باد بر روی پره‌ها شود و این مسئله علاوه بر امکان کنترل باد و عملکرد بهینه آسباد، منجر به افزایش هر چه بیشتر راندمان آسباد شده است.